بازار آهن‌آلات زیر فشار نوسانات ارزی؛ آیا سیاست‌های بانک مرکزی ناجی این صنعت خواهد شد؟

بازار آهن‌آلات و سایه سنگین نوسانات ارزی
بازار آهن‌آلات ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه بوده است. افزایش نرخ ارز، تورم، رکود اقتصادی و کاهش پروژه‌های عمرانی تنها بخشی از عواملی هستند که این صنعت حیاتی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. در این میان، اقدامات بانک مرکزی برای کنترل نوسانات ارزی و کاهش شکاف میان نرخ رسمی و آزاد، به‌عنوان یکی از راهکارهای بالقوه برای تقویت ثبات بازار مطرح شده است. اما آیا این اقدامات می‌توانند به تنهایی بازار آهن‌آلات را از رکود نجات دهند؟ در ادامه، به بررسی عوامل تأثیرگذار بر رکود بازار، نقش سیاست‌های بانک مرکزی و راهکارهای ممکن برای بازگشت رونق به این صنعت خواهیم پرداخت.

نقش کلیدی نوسانات ارزی در بازار آهن‌آلات
یکی از مهم‌ترین عواملی که بازار آهن‌آلات را در ایران تحت تأثیر قرار داده، نوسانات نرخ ارز است. این نوسانات نه‌تنها هزینه واردات مواد اولیه را افزایش داده، بلکه تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی محصولات فولادی مانند میلگرد و تیرآهن داشته است. در حال حاضر، دلار در بازار آزاد به حدود ۸۱,۵۰۰ تومان رسیده است، در حالی که نرخ رسمی آن ۴۱,۳۹۵ تومان است. این اختلاف فاحش میان نرخ رسمی و آزاد، فشار زیادی بر تولیدکنندگان وارد کرده و توان رقابتی آن‌ها را در بازارهای داخلی و خارجی کاهش داده است. علاوه بر این، نوسانات ارزی باعث بی‌ثباتی در قیمت‌گذاری شده و رفتار مصرف‌کنندگان را نیز متأثر کرده است.

اقدامات بانک مرکزی؛ فرصتی برای کنترل نوسانات یا یک راه‌حل کوتاه‌مدت؟
بانک مرکزی ایران در تلاش است تا از طریق سیاست‌هایی همچون راه‌اندازی بازار یکپارچه ارز، نوسانات ارزی را کاهش دهد. طبق گزارش‌ها، این بازار تاکنون موفق شده است حجم معاملات ارزی را به بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار برساند و نوسانات نرخ ارز را از ۹ درصد به کمتر از ۰.۲ درصد کاهش دهد. با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند که این اقدامات تنها زمانی موفق خواهند بود که شکاف میان نرخ رسمی و آزاد کاهش یابد و سیاست‌های ارزی شفاف‌تر و قابل‌پیش‌بینی‌تر شوند. در غیر این صورت، تأثیرات مثبت این اقدامات در بلندمدت محدود خواهد بود.

بازار طلا؛ رقیب اصلی سرمایه‌گذاری در زنجیره فولاد
افزایش نرخ ارز تأثیرات خود را تنها به بازار آهن‌آلات محدود نکرده است. در کنار رشد قیمت ارز، بازار طلا نیز به یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار به ۵,۱۷۰,۰۰۰ تومان و سکه امامی به ۵۷,۱۲۰,۰۰۰ تومان رسیده است. این افزایش قیمت، نقدینگی را از بازار آهن‌آلات و سایر صنایع به سمت بازار طلا سوق داده است. سرمایه‌گذاران در تلاشند تا از کاهش ارزش پول ملی جلوگیری کنند و بازار طلا را به‌عنوان پناهگاهی مطمئن برای حفظ دارایی‌های خود انتخاب می‌کنند. این مسئله، در کنار رکود ساخت‌وساز و کاهش پروژه‌های عمرانی، تقاضا برای محصولات فولادی را به شدت کاهش داده است.

بورس کالا؛ تصویری از رکود بازار آهن‌آلات
عملکرد بورس کالا به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی وضعیت بازار آهن‌آلات، به‌خوبی نشان‌دهنده رکود حاکم بر این صنعت است. از مجموع ۱۷۰,۶۴۵ تن محصولات فولادی عرضه‌شده در بورس کالا، تنها ۴۰ درصد به فروش رسیده است. برای مثال، میلگرد ساده با وجود عرضه ۴۴۰ تن، هیچ فروشی نداشته و میلگرد آلیاژی تنها ۲۶ درصد از عرضه خود را به فروش رسانده است. این آمارها نشان‌دهنده کاهش تقاضا و رقابت منفی در بازار است. حتی محصولاتی مانند شمش بلوم، که نسبت به سایر محصولات عملکرد بهتری داشته‌اند، با فروش ۴۳ درصدی همچنان از رقابت منفی در قیمت‌ها رنج می‌برند.

عوامل تأثیرگذار بر رکود بازار آهن‌آلات
چندین عامل کلیدی باعث رکود در بازار آهن‌آلات شده‌اند:

• کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان: رشد نرخ ارز و افزایش هزینه‌های زندگی، قدرت خرید مصرف‌کنندگان را به شدت کاهش داده است.
• رکود در ساخت‌وساز: کاهش پروژه‌های عمرانی و صنعتی، تقاضا برای محصولات فولادی را کاهش داده است.
• افزایش هزینه‌های تولید: واردات مواد اولیه با نرخ ارز آزاد، هزینه‌های تولیدکنندگان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده است.

راهکارهای بانک مرکزی برای بهبود بازار آهن‌آلات
بانک مرکزی می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های جامع‌تر، نقش مؤثرتری در بهبود شرایط بازار آهن‌آلات ایفا کند:

• کاهش شکاف میان نرخ رسمی و آزاد ارز: این اقدام می‌تواند هزینه واردات مواد اولیه را کاهش داده و حاشیه سود تولیدکنندگان را بهبود بخشد.
• افزایش شفافیت سیاست‌های ارزی: اطلاع‌رسانی دقیق و پیش‌بینی‌پذیری سیاست‌ها می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش دهد.
• حمایت از صادرات: تسهیل شرایط صادرات محصولات فولادی، از جمله کاهش هزینه‌های لجستیکی، می‌تواند به رشد بازار کمک کند.

نقش دولت در حمایت از صنایع فولادی
علاوه بر بانک مرکزی، دولت نیز می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی و مشوق‌های هدفمند، به خروج بازار آهن‌آلات از رکود کمک کند. حمایت از پروژه‌های عمرانی و زیرساختی می‌تواند تقاضای داخلی برای محصولات فولادی را افزایش داده و به رونق بازار کمک کند. همچنین، توسعه همکاری‌های بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند به تقویت این صنعت کمک کند.

چشم‌انداز آینده بازار آهن‌آلات در ایران
با توجه به نوسانات فعلی نرخ ارز و رکود حاکم بر بازار، پیش‌بینی آینده بازار آهن‌آلات دشوار است. بااین‌حال، در صورت اجرای سیاست‌های جامع‌تر توسط بانک مرکزی و دولت، می‌توان به بهبود وضعیت امیدوار بود. کاهش شکاف میان نرخ رسمی و آزاد، حمایت از پروژه‌های عمرانی و تقویت صادرات از جمله عواملی هستند که می‌توانند به بازگشت رونق به این بازار کمک کنند.

نتیجه‌گیری: مسیر دشوار ثبات در بازار آهن‌آلات
بازار آهن‌آلات ایران با چالش‌های متعددی مواجه است که تنها بخشی از آن‌ها به نوسانات نرخ ارز مربوط می‌شود. اقدامات بانک مرکزی، اگرچه گام‌های مثبتی در جهت کاهش نوسانات ارزی بوده‌اند، اما به تنهایی کافی نیستند. دستیابی به ثبات پایدار در این بازار، نیازمند همکاری نزدیک میان دولت، بانک مرکزی و فعالان صنعت فولاد است. در این مسیر، شفافیت سیاست‌ها، حمایت از تولیدکنندگان و توسعه صادرات نقش کلیدی خواهند داشت.