انواع خم میلگرد

انواع خم میلگرد

خم میلگرد به طور کلی در ۶ نوع زیر دسته‌بندی می‌شود که هر کدام کاربردهای خاص خود را در سازه‌های بتنی دارند:

میلگرد خاموت

• • خاموت چیست؟
    خاموت به میلگردهای عرضی در تیرها و ستون‌ها گفته می‌شود که برای مقاومت در برابر نیروهای برشی و پیچشی استفاده می‌شوند. این نوع میلگرد معمولاً به شکل مستطیل، U یا L ساخته می‌شود.
  • انواع خاموت:
    • خاموت سنتی (ساخته‌شده با دست)
    • خاموت مهندسی (دارای گوشه‌های با زاویه ۱۳۵ درجه)
    • خاموت مارپیچ و سلولار (برای ستون‌های خاص)
  • کاربرد:
    جلوگیری از شکست برشی و ترک‌های مورب در تیرها و ستون‌ها.

میلگرد خرک

• • تعریف:
    میلگرد خرک برای حفظ فاصله بین دو شبکه میلگرد افقی در فونداسیون و کف‌سازی‌ها استفاده می‌شود.
  • کاربرد:
    • پایداری شبکه فوقانی میلگرد در فونداسیون
    • بدون نقش سازه‌ای و صرفاً جهت تنظیم فاصله

میلگرد راستا (سیتکا)

• • ویژگی ظاهری:
    میلگردی مستقیم با دو انتهای خم‌شده با زاویه ۹۰ درجه است.
  • کاربرد:
    افزایش مقاومت کششی و گاهی فشاری بتن.

میلگرد رکابی

• • شکل ظاهری:
    میلگردی با شکل حرف U که دو انتهای آن به داخل خم شده‌اند.
  • کاربرد:
    • نگه داشتن آرماتورهای طولی یا عمودی در بتن‌ریزی دیوارها
    • تنظیم فاصله بین دو سفره مش‌بندی میلگرد

میلگرد سنجاقک (Cross-Tie)

• • تعریف:
    میلگردی با یک یا دو خم در انتها که برای افزایش مقاومت برشی و پایداری آرماتورهای طولی در ستون‌ها استفاده می‌شود.
  • انواع:
    • خم استاندارد: دو سر میلگرد دارای خم ۹۰ درجه
    • خم نیمه‌استاندارد: یک سر خم ۹۰ درجه و سر دیگر خم ۱۳۵ درجه
    • خم دو طرفه ۱۳۵ درجه
  • کاربرد:
    تقویت آرماتورهای طولی ستون در برابر نیروهای زلزله و باد.

میلگرد ادکا (Outhaul)

• • تعریف:
    میلگردی با خم شبیه به گردن اردک که برای اتصال تیر به تیرچه در سقف استفاده می‌شود.
  • کاربرد:
    • جلوگیری از سر خوردن تیرچه تحت بارهای دینامیکی
    • کاهش ارتعاش و ترک‌خوردگی سقف

نکات کلیدی اجرای خم میلگرد

طبق آیین‌نامه بتن ایران و مقررات ملی ساختمان (مبحث ۹)، رعایت موارد زیر در اجرای خم میلگرد ضروری است:

• خمکاری باید به صورت سرد انجام شود و استفاده از روش‌های حرارتی مجاز نیست، مگر با نظارت مهندس ناظر.
• سرعت خمکاری باید متناسب با نوع میلگرد و دمای محیط تنظیم شود.
• خمکاری میلگردهایی که در بتن قرار گرفته‌اند، تنها با مجوز مهندس ناظر مجاز است.
• میلگردهای خم‌شده باید در دماهای بالای ۵- درجه سانتی‌گراد خم شوند.
• باز کردن خم میلگرد و خم کردن مجدد آن ممنوع است، مگر با مجوز مهندس ناظر.
• استفاده از ابزارهای غیر اصولی مانند پتک، تنها در موارد غیرسازه‌ای و با دقت بالا مجاز است.

محاسبه طول خم میلگرد

برای مهار میلگرد در بتن، نیروهای کششی و فشاری موجود باید توسط خم میلگرد منتقل شوند. محاسبه طول خم براساس مقررات ملی به یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود:

1. خم نیم‌دایره (۱۸۰ درجه):
   • حداقل طول مستقیم: $4db$ (قطر اسمی میلگرد) + ۶۰ میلی‌متر.
2. خم ۹۰ درجه:
   • طول مستقیم: $12db$ برای میلگردهای طولی و $6db$ برای میلگردهای عرضی.
3. خم ۱۳۵ درجه:
   • طول مستقیم: $6db$ و حداقل ۶۰ میلی‌متر در انتهای آزاد میلگرد.

نکته: برای محاسبات دقیق‌تر، به جدول‌های طول خم میلگرد و ضرایب اصلاحی در آخرین ویرایش مقررات ملی ساختمان مراجعه کنید.

جدول خم میلگرد (مطابق استانداردهای جهانی)

استانداردهای BS 4466 و BS 8666 اشکال مختلف خم میلگرد و کدگذاری آن‌ها را مشخص کرده‌اند. برخی از رایج‌ترین کدها و اشکال عبارت‌اند از:

• قلاب گونیا (۹۰ درجه)
• قلاب انتهایی ۱۸۰ درجه
• خم S شکل

خم ۱ به ۶ میلگرد چیست؟

این نوع خم به معنای نسبت ارتفاع به طول خم است. برای مثال، اگر میلگرد ۶ سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد، خم آن ۱ سانتی‌متر به داخل است. کاربرد خم ۱ به ۶ میلگرد:

• تغییر ابعاد ستون‌ها در ارتفاع:
  • مثلاً کاهش ابعاد ستون از ۷۰×۷۰ به ۶۰×۶۰ در طبقات بالاتر.
• وصله پوششی میلگردها:
  • برای افزایش همپوشانی میلگردهای طولی در ستون‌ها.

جمع‌بندی

اجرای صحیح خم میلگرد مطابق با استانداردها، تضمین‌کننده ایمنی و استحکام سازه‌های بتنی است. با انتخاب نوع خم مناسب، محاسبات دقیق طول خم و رعایت نکات اجرایی، می‌توان از شکست‌های احتمالی و کاهش مقاومت سازه جلوگیری کرد.